Nie mogą uzyskać kredytu w banku, nie mają zdolności kredytowej, nie posiadają odpowiedniego zabezpieczenia, potrzebują szybko pieniędzy, są w bardzo trudnej sytuacji finansowej, to przesłanki które kierują konsumentami korzystającymi z ofert instytucji nie będących bankami w rozumieniu prawa bankowego, które udzielają im pożyczek na zasadach ogólnych, wynikających z kodeksu cywilnego.
Nie ważne jest z kim (tzn. czy z bankiem czy tez z innym przedsiębiorcom nie będącym bankiem) zawieramy umowę pożyczki, umowa, która dotyczy udzielenia lub przyrzeczenia udzielenia konsumentowi kredytu, pożyczki na kwotę do 80 000 zł lub ich równowartości w innej walucie powoduje zawarcie umowy kredytu konsumenckiego w rozumieniu ustawy z dnia 20 lipca 2001 roku o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2001r., Nr 100, poz. 1081 z późn. zm.).
Ostatnio coraz więcej osób skarży się na firmę o nazwie Forminx Finance z siedzibą w Warszawie. Do Rzecznika zwracają się osoby, które zawarły umowę pożyczki i następnie zrezygnowały z uwagi na nieprzyznanie pożyczki, czy też z innych względów zachowując 10 - dniowy termin do odstąpienia. Nie otrzymały jednak zwrotu opłaty przygotowawczej w wysokości 5% wartości pożyczki oraz zadatku w wysokości 2,69% wartości pożyczki (roczna wartość wynagrodzenia pożyczkodawcy).
Wszystkie osoby zwracające się do Rzecznika wskazują jak doszło do zawarcia umowy. Umowy zawierały z pracownikiem oddziału Forming Finance (w Krakowie albo w Katowicach). Przed podpisaniem umowy pracownik informował te osoby, że aby mogły przystąpić do procedury udzielania pożyczki i zawarcia umowy muszą wpierw wpłacić opłatę przygotowawczą i zadatek. Pracownik informuje jedynie, że w przypadku nieudzielenia pożyczki kwota wpłacona (opłata przygotowawcza w wysokości 5% wartości pożyczki i zadatek w wysokości rocznego wynagrodzenia, czyli 2,69 % wartości pożyczki) zostanie zwrócona. Dopiero po przedstawieniu dowodu wpłaty konsumenci dostają do podpisania umowę i dopiero wtedy mają możliwość zapoznania się z warunkami umowy i udzielenia pożyczki. Ponadto, dostają do podpisania oświadczenie o następującej treści:
„Ja niżej podpisany(a) .............. leg. Się dow. osob. seria ...... nr .......... oświadczam, że zapoznałem(am) się z warunkami ogólnymi umowy, zrozumiałem je
i w pełni akceptuję formy zabezpieczeń Pożyczki. Przedstawione informacje przez pracownika biura są zgodne z podpisaną umową i jej warunkami. Niniejsze oświadczenie zrozumiałem i podpisuję znając skutki prawne mojego podpisu.
Opłatę przygotowawczą oraz zadatek na wynagrodzenie w kwocie ............ wpłaciłem(am) po podpisaniu umowy pozyczki za pośrednictwem banku/poczty na rachunek bankowy instytucji poza bankowej Forminx Finance sp. z o.o. ul. Górczewska 228 01-460 Warszawa.
Kopię dowodu opłaty posiadam dołączoną do oryginału umowy, którą otrzymałem przez przedstawiciela w dniu jej zawarcia.
Niniejsze oświadczenie sporządzone zostało w dwóch jednoznacznie brzmiących egzemplarzach po jednej dla każdej ze stron."
Takim oświadczeniem posługują się pracownicy oddziału w Katowicach. Zdarza się też, że treść oświadczenia jest dyktowana konsumentom przez pracowników biura. Konsumenci, którzy przed dokonaniem wpłaty prosili pracownika biura o okazanie im warunków umowy uzyskiwali informację, że nie może udostępnić gdyż są to druki ścisłego zarachowania i nie może ich udostępnić. Niektórych informowano, że nie jest możliwe okazanie formularza, gdyż brak jest formularzy. Po dokonaniu wpłaty nagle formularze znajdywały się.
Konsumentom, którzy po zapoznaniu się z warunkami umowy już po jej przeczytaniu, którzy wykorzystując prawo do odstąpienia od umowy kredytu konsumenckiego w terminie 10 dni odmówiono zwrotu opłaty przygotowawczej i zadatku. W takiej sytuacji stosownie
do przepisu art. 11 ust. 5 w/w ustawy o kredycie konsumenckim jedyną negatywna dla konsumenta konsekwencją winno być zatrzymanie przez kredytodawcę opłaty przygotowawczej oraz pobranej opłaty związanej z ustanowieniem zabezpieczenia.
Opłata przygotowawcza to według definicji zawartej w przepisie art. 4 ust. 2 pkt 5 w/w ustawy o kredycie konsumenckim opłata za rozpatrzenie wniosku kredytowego oraz przygotowanie i zawarcie umowy kredytowej. W obrocie kredytowym przyjmuje się zwyczajowo opłatę przygotowawcza w wysokości maksymalnej 150,- zł.
Firma Forminx Finance przyjmuje wysokość opłaty przygotowawczej procentowo - 5% wartości udzielonej pożyczki (to są kwoty 1 500,- zł), 2 000,- 3 000,- zł, itp.). Przyjęcie tak wysokiej opłaty przygotowawczej czyni faktycznie niemożliwym wykonanie prawa do odstąpienia od umowy wynikającego z przepisu art. 11 ustawy o kredycie konsumenckim.
Dalej, stosownie do przepisu art. 7a ustawy o kredycie konsumenckim łączna kwota wszystkich opłat, prowizji oraz innych kosztów związanych z zawarciem umowy o kredyt konsumencki, z wyłączeniem udokumentowanych lub wynikających z innych przepisów prawa kosztów, związanych z ustanowieniem, zmianą lub wygaśnięciem zabezpieczeń i ubezpieczeń (w tym kosztów ubezpieczenia spłaty kredytu, nie może przekroczyć 5 % kwoty udzielonego kredytu konsumenckiego. W przypadku umów z Forminx Finance sama opłata przygotowawcza wynosi 5 % wartości udzielonej pożyczki.
Przewidziane w umowie potrącenia zadatku jeżeli konsument odstąpi od umowy przed upływem 10 dni od dnia zawarcia umowy pożyczki są sprzeczne z przepisem art. 11 ust. 1 i ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim. Skoro przepisy prawa przyznają konsumentowi uprawnienie do odstąpienia od umowy bez ponoszenia negatywnych konsekwencji jeżeli odstąpi on w terminie 10 dni od dnia zawarcia umowy, nie można go obciążać negatywnymi skutkami w postaci utraty zadatku z tytułu niewywiązania się z umowy.
Kolejny problem stanowi forma zabezpieczeń udzielanej pożyczki. Konsumenci nie czytając przed dokonaniem wpłaty warunków umowy nie wiedzą, że aby uzyskać pożyczkę muszą ustanowić jedno z proponowanych przez firmę zabezpieczeń, określonych w załączniku Nr 1 do umowy, z którym osoby które zgłosiły się do Rzecznika nie miały możliwości zapoznać się przed dokonaniem wpłaty:
„WYBÓR ZABEZPIECZENIA SPŁATY POŻYCZKI:
1. Pożyczkobiorca oświadcza, że wybiera następujące zabezpieczenia spłaty pożyczki:
- wystawienie weksla in blanco wraz ze stosowną deklaracją wekslową i oświadczeniem
o poddaniu się rygorowi egzekucji zgodnie z treścią zrt. 77 pkt. 5 KPC;
- zlecenie dyspozycji obciążenia rachunku bankowego Pożyczkobiorcy - polecenie zapłaty;
- poręczenie osób trzecich;
- ustanowienie hipoteki;
- blokada środków na rachunku bankowym;
- przewłaszczenie na zabezpieczenie;
- cesja należności;
- cesja praw z polisy ubezpieczeniowej z funduszem inwestycyjnym - cena wykupu.
2. Pożyczkodawca w terminie 14 dni roboczych po uregulowaniu przez Pożyczkobiorcę wszystkich bieżących należności wynikających z realizacji niniejszej umowy pisemnie potwierdzi Pożyczkobiorcy akceptację wskazanych zabezpieczeń lub też wskaże zabezpieczenia z wymienionych w pkt. 1 powyżej, jakie musi spełnić Pożyczkobiorca".
Warunki udzielenia pożyczki, o których pracownik oddziału informował przed podpisaniem umowy i przed dokonaniem żądanych wpłat były bardzo ogólne i ograniczały się do tego, że jest minimum formalności, także na oświadczenia o dochodach, oferta dostępna dla wszystkich grup zawodowych. Nie było mowy o zabezpieczeniach, które później wynikały z doręczonej do podpisania umowy pożyczki, o wpłacie przed otrzymaniem pożyczki całości wynagrodzenia 2,69% wartości pożyczki rocznie (to są kwoty nawet 10 000,- zł - zależy to bowiem od ilości rat i wysokości pożyczki). Lakonicznie była mowa tylko o pewnej kaucji.
Osoby, które udają się do innych instytucji niż banki to osoby, które przeszły już najczęściej w różnych bankach procedurę badania zdolności kredytowej i wypadła ona dla nich negatywnie. Nie uzyskały kredytu w banku z uwagi na brak zdolności kredytowej, brak możliwości ustanowienia zabezpieczeń. Szukają więc pomocy w innych instytucjach. Ogłoszenie o ofercie szybkiej pożyczki nie zawiera danych firmy udzielającej tej pożyczki, co też powinno budzić wątpliwości co do samej oferty.